Nörofibromatozis'in Genetiği (Kalıtımı)

NF otozomal dominant bir hastalıktır. Otozomal demek, NF geninin otozom adı verilen 22 çift kromozomdan bir çiftinde bulunması demektir. NF’i taşıyan kromozomlar (17 ve 22) hem erkeklerde hem de kadınlarda bulunduğu için NF her iki cinsiyette de görülür, yani hasta olan anne ya da babadan hastalık kız ya da erkek çocuklarına geçebilir.

Dominant (baskın) terimi ise kromozom çiftinde bulunan hastalık ile ilgili genlerden sadece birinde değişiklik (mutasyon) olmasının, kişinin hasta olması için yeterli olduğunu ifade eder: Örneğin; kişinin anne ya da babasında herhangi birinde hastalık olması kişinin NF hastası olması için bir risk faktörüdür. Gen çiftlerinden birinin sağlıklı olması hastalığı önlemeye yaramaz. Resesif (çekinik) hastalıklar ise ancak her iki gen çiftinin de değişikliğe uğraması halinde ortaya çıkar. Ancak NF resesif değil, dominant kalıtılan bir hastalıktır.

Nörofibromatozis hastalığı, iki şekilde oluşabilir:  Ya hasta anne ya da babadan geçmekte, ya da anne veya babadan gelen sperm ve yumurta hücresinde olan yeni bir değişiklik (mutasyon) sonucunda ortaya çıkmaktadır. NF hastalarında; bu iki yoldan biri sonucu hasta olma sıklığı yarı yarıyadır. Yani ailesinde NF hastası bir birey olmasa da kişide NF ortaya çıkabilir.

NF hastalarından çocuklarına geçiş ise :  Ailesel ya da spontan(kendiliğinden) mutasyon sonucunda NF hastası olan bir bireyin doğacak her bir çocuğunun yarı yarıya sağlıklı olma olasılığı vardır. Yani bu bireyin çocuğu %50 olasılıkla NF'li, ya da %50 olasılıkla sağlıklı olabilir. Sağlıklı olan çocuk yani hasta geni taşımayan çocuklar hiçbir zaman hastalık belirtisi göstermeyeceklerdir.

Mayoz bölünme şu şekilde olur:

1.Sperm ya da yumurta hücresi içinde kromozomlar dizilir 
2.Kromozom çiftleri birbirinden ayrılır 
3.Hücre bölünmeye başlar 
4.Hücre ikiye bölünür ve her hücrede kromozom çiftinden bir tanesi bulunur 

Yumurta ve sperm hücreleri bir araya geldiklerinde yeni hücre normal insan gelişimi için gerekli olan 23 çift kromozoma sahip olur.

NF Geninin 50-50 Olasılıkla Kalıtımının Nedeni Nedir?

 

Bu şemada yalnızca NF genini içeren kromozom çifti gösterilmiştir. Bu kromozomlardan biri hastalığı yapan geni taşırken diğeri sağlıklı geni taşımaktadır (işaretli gen hastalıklı olanı gösterir) sonuçta hücre bölünmesi olduğunda hücrelerden birine sağlıklı gen giderken diğerine hastalık yapan gen gitmekte. Böylece bu kromozomlardan hastalık yapan NF genini taşıyan hücre çocuğa geçerse çocuk hasta olur.

Aşağıdaki şemadan görüleceği gibi NF hastası bir kişi sağlıklı biri ile evlendiğinde dört olasılık ortaya çıkar. Bunlardan ikisi NF, diğer iki olasılık ise sağlıklı çocukla sonuçlanır. Böylece %50 olasılıkla çocuk NF hastası olabilir ya da yine %50 şansla sağlıklı olabilir.

     Şekil : Otozomal dominant kalıtılan NF hastalığında, bir çiftin tek çocuk için çocuklarında hastalık görülme oranı. Oran her gebelikte, her çocuk için eşit olup, %50'dir.     n: normal  D: hastalık geni